زندگینامه سیدحسن مسقطی از عالمان دینی

زندگینامه سیدحسن مسقطی از عالمان دینی
تولد: 1297ق
محل تولد: کربلا
وفات: 1350ق
مزار: حیدرآباد هند
عمر: 53 سال
اساتید: آیةاللّه سیدعلی آقا قاضی طباطبایی و ... .

عارف وارسته سیدحسن مسقطی، از شاگردان ممتازحضرت آیةاللّه سیدعلی آقا قاضی طباطبایی قدس سره، استاد بزرگ اخلاق و عرفان بود. او در سال 1297 قمری در کربلای معلی دیده به جهان گشود. شهرت اصلی اش اصفهانی و خاندانش اهل اصفهان بودند، اما به خاطر مسافرت به مسقط، پایتخت سلطان نشین عمان و سکونت در آن جا، به مسقطی مشهور گردید.

نسب سیدحسن مسقطی با 26 واسطه به امام موسی بن جعفر علیه السلام می رسد. گر چه در مورد تحصیل و اساتید ایشان اطلاع دقیقی نیست، اما آن چه مسلم است، این که ایشان از اعاظم شاگردان حضرت آیةاللّه قاضی طباطبایی قدس سره بوده و در عرفان عملی و نظری استفاده زیادی از آن بزرگوار برده و ارتباط عاطفی عمیقی بین این استاد و شاگرد برقرار بوده است.

سیدحسن مسقطی و تدریس:

مرحوم مسقطی در نجف اشرف به تدریس حکمت و عرفان مشغول بود و به خاطر بلاغت و فصاحت و معنویت باطنی، شاگردان فراوانی در اطرافش جمع می شدند. سیدمهدی، خواهرزاده ایشان می گوید: «دایی ما در نجف منزلت رفیعی داشت. او در تدریس و بیان، دارای مهارت عجیب و در فصاحت و بلاغت بی نظیر بود. حرارت الهی بیان او، آهن را نرم و نفوس را خاضع می کرد.سخن او در جان شنونده نفوذ می نمود. در حدود پانصد نفر از اهل علم در مجلس درس او که صحن نجف اشرف بود شرکت می کردند. او صاحب جلالت و هیبت بود و قدرت فراوانی در اقناع مستمع داشت».

هم چنین علامه سیدمحمد حسین تهرانی نوشته است: «سیدحسن اصفهانی مسقطی، از اعاظم تلامذه مرحوم قاضی بوده و با حضرت آقای حداد سوابق ممتد و بسیار حسنه داشت. آقای حاج سیدهاشم حداد بسیار از آقای سیدحسن مسقطی یاد می نمودند و می فرمودند: آتش قوی داشت توحیدش عالی بود. در بحث و تدریس حکمت، استاد و در مجادله چیره دست بود کسی با او جرأت منازعه و بحث نداشت. وی در صحن امیرالمؤمنین علیه السلام به طلاب درس حکمت و عرفان می داد، چنان شور و هیجانی برپا نموده بود که با دروس متین و استوار خود روح توحید و خلوص و طهارت را در طلاب می دمید و آنان را از دنیا اعراض می داد... .»

ترک حوزه و نجف:

نفوذ و جذابیت ایشان برخی را نگران کرد تا این که نزد آیةاللّه العظمی سیدابوالحسن اصفهانی قدس سره رفتند و گفتند: اگر سیدحسن اصفهانی به درس خود ادامه دهد، حوزه علمیه، یک حوزه عرفانی می شود، آن مرجع بزرگوار هم روی مصالحی به سید امر کرد تا برای تبلیغ و ترویج دین، حوزه نجف را رها کرده و به مسقط برود.

مرحوم سیدحسن مسقطی که تمایلی به ترک نجف نداشت و دوری از محضر سیدعلی آقا قاضی برایش بسیار سخت بود. به حضور آن استاد فرزانه رسید و عرض کرد: شما اجازه دهید در نجف بمانم و به تدریس و ترویج معارف الهیه ادامه دهم. مرحوم قاضی فرمود: طبق فرمان مرجع وقت، به مسقط رهسپار شو. خداوند با تو است و تو را در هر جا که باشی، به مطلوب غایی و نهایی راه سلوک و قله توحید و معرفت هدایت می کند.

به سوی مسقط:

سیدحسن در حدود سال 1330 قمری عازم مسقط گردید و با صبر و رنج فراوان توانست گام های بلندی در جهت هدایت مردم و آشنایی با معارف اسلامی بردارد. علامه سید محمدحسین تهرانی در این ارتباط می نویسد: چون به مسقط رسید، چنان ترویج و تبلیغ دین نمود که عده ای از اهل مسقط را مؤمن و موحد ساخت و به راستی و صداقت و بی اعتنایی به زخارف مادی و تعینات صوری و اعتباری، دعوت کرد و همه وی را به مرشد کل و هادی سبل شناختند و در برابر عظمت او، عالم و جاهل و مردم عامی و خواص سر تسلیم فرود آوردند...» تلاش این استاد عرفان به مسقط محدود نشد و در سفرهایی که به هندوستان کرد، شاگردان بسیاری پرورش داد که بعضی از آنها بعدها خود، از اساتید حکمت و عرفان گردیدند.

کرامات سیدحسن مسقطی:

شیعیان اهل مسقط و تربیت یافتگان محضر این استاد گران مایه کرامات زیادی از او نقل کرده اند. یکی از ارادتمندان ایشان نقل می کند: پدرم از تجار معروف بود. کالایی را از بمبئی به کراچی فرستاده بود و خودش می خواست به کراچی برود تا از نزدیک به کالای خود اشراف داشته باشد، اما مردد بود که با قطار برود یا ماشین، نزد سیدحسن مسقطی که در مسجد مغول ساکن بود، آمد تا استخاره کند.

مرحوم سید نگاهی به او کرد و گفت: من از انگیزه تو کاملاً آگاهم و نصیحت می کنم از قطار استفاده نکنی پدرم به توصیه سید عمل کرد و روز بعد، خبر واژگونی قطار بمبئی، کراچی در روزنامه ها درج گردید هم چنین یکی از شاگردان سید وارد مجلس شد، سید که مشغول وعظ بود، موضوع نصیحت را تغییر داد به طوری که دیگران متوجه نشوند در باب جنابت سخن گفت و فرمود: اگر وارد مجلس علما می شوید، سعی کنید طاهر از جنابت باشید آن شاگرد فهمید که استاد بر حالات او واقف است.

رحلت سیدحسن مسقطی:

این عالم متقی و پارسا، سرانجام پس از ده هاسال تلاش علمی و معنوی و تربیت نفوس مستعده و ارشاد مردم، در سال 1350 هجری قمری دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت. در مورد نحوه ارتحال این عالم ربانی گفته اند: زمانی که در یکی از مساجد حیدرآباد هند سکونت داشت، صبحگاهی، او را دیدند که در حال سجده است. سجده اش طولانی شد و به ناگاه متوجه شدند جان به جان آفرین تسلیم کرده است.

خبر رحلت مرحوم مسقطی برای شاگردان و دوستان ایشان بسیار سنگین بود. حضرت آیةاللّه سیدعلی آقا قاضی طباطبایی قدس سره بعد از شنیدن خبر وفات ایشان بسیار متأثر گردید و تا مدتی سخن نمی گفت و غرق در تفکر بود. پیکر پاک آن عبدصالح خدا با تجلیل، توسط شاگردان و مؤمنین شهر حیدرآباد هند تشییع و در مقبرةالمؤمنین آن شهر به خاک سپرده شد. «حشره اللّه مع اولیائه»

منابع:

گلشن ابرار

hawzah.net