آیا درمان قطعی اسکیزوفرنی امکان‌پذیر است؟

• اسکیزوفرنی یک اختلال جدی ذهنی است که در آن افراد واقعیت را نادرست و غیرعادی درک می‌کنند. اسکیروفرنی ممکن است باعث ایجاد ترکیبی از توهمات گوناگون و اختلالات فکری و رفتاری شود که بر عملکرد روزانه تأثیر منفی شدید می‌گذارد و می تواند کارهای روزانه را مختل نماید.
• افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، نیازمند درمان مادام العمر هستند. گرچه درمان قطعی اسکیزوفرنی هنوز کشف نشده است اما هرچه زودتر برای درمان اقدام شود، بهتر می‌توان بر روی علائم بیماری، پیش از آن که پیچیده شود، کنترل داشت و امیدواری برای بهبود آن بیشتر خواهد شد.

علائم بیماری

اسکیزوفرنی شامل بازه گسترده‌ای از مشکلات ذهنی (شناختی)، رفتاری و یا عاطفی می‌شود. علائم و نشانه‌های این بیماری گسترده است، اما معمولا شامل توهم و اختلال در گفتار بوده که نتیجه آن نقص جدی عملکردی است. علائم بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• هذیان

منظور از هذیان عقاید اشتباهی است که بر اساس واقعیت به وجود نیامده است. به عنوان مثال شما فکر می‌کنید مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اید، واکنش‌های خاصی به سمت شما وجود دارد، شهرت و توانایی استثنایی دارید، فرد دیگری عاشق شما شده است و یا یک فاجعه بزرگ در حال رخ دادن است. هذیان در بیشتر افرادی که اسکیزوفرنی دارند مشاهده می‌شود.

• توهم

توهم معمولا شامل شنیدن و دیدن چیزهاییست که وجود ندارند و هم در کسانی که روان‌پریشی دارند و هم در کسانی که اسکیزوفرنی دارند مشاهده می‌شود. با این حال توهمات کسی که اسکیزوفرنی دارد، معمولا این توهمات بر روی تجربیات معمول او تاثیر می‌گذارد. توهم در همه حس‌های چندگانه دیده می‌شود اما شنیدن صدا معمول‌ترین نوع توهم است.

• اختلال تفکر (به خصوص در کلام)

اختلال کلام از اختلال تفکر به وجود می‌آید. در این مورد، روابط اجتماعی دچار مشکل می‌شود و پاسخ‌ها به سوالات یا به صورت ناقص و یا به صورت کامل بی ربط است. در موارد نادری هم مشاهده می‌شود که به خاطر عدم توانایی گفتاری، فرد مجموعه‌ای از کلمات بی ربط و بدون مفهوم را بیان می‌کند که به آن سالاد واژه نیز گفته می‌شود.

• رفتار حرکتی غیرعادی و نامنظم

این موضوع می‌تواند در موارد مختلفی به چشم بیاید از حماقت‌های بچه‌گانه تا هیجانات غیرقابل پیش‌بینی. بیمار نمی‌تواند رفتار خود را بر یک هدف متمرکز کند و این باعث می‌شود تا نتواند کارهایش را به درستی انجام دهد. این نشانه‌های رفتاری می‌تواند شامل مقاومت در برابر قواعد، حالت و وضعیت نامناسب و یا عجیب و غریب، واکنش‌های ناقص و حرکات بی فایده و بیش از حد باشد.

• نشانه‌های منفی

این نشانه‌های منفی شامل عدم توانایی و یا توانایی کم در عملکرد عادی روزانه است. به عنوان مثال، ممکن است فرد بهداشت شخصی را نادیده بگیرد و به لحاظ احساسات و عواطف دچار نقص شود (ارتباط چشمی برقرار نکند، حرکات صورت را در حین صحبت کردن تغییر ندهد و به صورت یکنواخت صحبت کند). همچنین شاهد کاهش علاقه‌ فرد به فعالیت‌های روزانه، انزوای اجتماعی و عدم توانایی در لذت بردن هستیم.

علائم بسته به نوع و شدت در طول زمان و بسته به ضعیف و شدید شدن بیماری متفاوت است. برخی علائم همیشه وجود خواهند داشت.

در مردان، اسکیزوفرنی معمولا در اوایل دهه سوم زندگی و در زنان اواخر دهه سوم زندگی به وجود می‌آید. این بیماری کمتر در کودکان و افراد بالای ۴۵ سال دیده می‌شود.

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان با بزرگسالان تفاوت چندانی ندارد اما ممکن است تشخیص آن کمی سخت‌تر باشد چرا که ممکن است علائم اولیه بیماری با برخی جنبه‌های رشد نوجوانان همسو باشد که شامل موارد زیر است:

• گوشه‌گیری و فاصله از خانواده و دوستان
• افت در مدرسه و تحصیل
• اختلال خواب
• تحریک‌پذیری و افسردگی
• کاهش انگیزه

در مقایسه با اسکیزوفرنی در بزرگسالان، در نوجوانان:

• احتمال وجود هذیان کمتر است
• احتمال وجود توهمات بیشتر است
  

دلایل بیماری

هنوز دلیل ایجاد اسکیزوفرنی معلوم نیست اما برخی محققان بر این باورند که ترکیبی از ژنتیک، شیمی اعصاب و عوامل محیطی در ایجاد این اختلال موثرند.

مشکلاتی که در پیام‌رسان‌های عصبی مانند دوپامین و گلومات دیده می‌شود، ممکن است اسکیزوفرنی را در پی داشته باشد. مطالعات بر روی تصاویر عصبی، تفاوت در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی را در کسانی که اسکیزوفرنی دارند نسبت به افراد عادی نشان می‌دهد. اگرچه محققان درباره اهمیت این تغییرات مطمئن نیستند اما بر این باورند که اسکیزوفرنی یک اختلال عصبی است.

فاکتورهای خطرناک

اگرچه هنوز علت دقیق اسکیزوفرنی معلوم نیست اما فاکتورهایی وجود دارند که به نظر می‌رسد در افزایش احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی یا وخیم‌تر شدن آن تأثیر دارند. این عوامل عبارتند از:

• داشتن سابقه خانوادگی در اسکیزوفرنی
• فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن به خاطر وجود التهابات گوناگون و وجود بیماری‌های خودایمنی
• سن بالای پدر
• برخی مشکلات در بارداری و زایمان مانند سوء تغذیه و یا مجاورت با سموم و ویروس‌هایی که بر رشد مغز تأثیرگذارند
• مصرف داروهای روانی در طول نوجوانی و اوایل دوران جوانی

عوارض بیماری

عدم درمان بیماری می‌تواند مسبب وجود مشکلات بسیار گوناگونی شود و زندگی فرد را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر خود قرار دهد. عوارض دیگری که اسکیزوفرنی می‌تواند ایجاد نماید شامل موارد زیر است:

• خودکشی که شامل تلاش برای خودکشی و یا فکر به خودکشی می‌شود
• خودآزاری
• اختلال اضطراب و اختلال وسواس فکری-عملی
• افسردگی
• مصرف الکل و دیگر مواد مخدر مانند تنباکو
• عدم کارایی در محل کار و یا مدرسه
• مشکلات مالی و بی خانمانی
• انزوای اجتماعی
• رفتار خشن به طوری که غیر عادی باشد

درمان قطعی اسکیزوفرنی

• اسکیزوفرنی چگونه درمان می‌شود؟

متأسفانه، هنوز درمان قطعی اسکیزوفرنی ارائه نشده است. شاید یکی ازدلایل آن این باشد که هنوز عامل ایجاد اسکیزوفرنی مشخص نیست و شما باید درمان‌ها را مادام‌العمر ادامه دهید تا بتوانید خودتان را خوب نگه دارید.

۳ نفر از ۱۰ نفر که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند نیازمند درمان مادام‌العمر هستند، اما ۱ نفر در هر ۵ نفر ممکن است شاهد بهبود چشمگیری در خود باشد. تقریبا نیمی از کسانی که اسکیزوفرنی دارند احتمالا شاهد یک بیماری بلندمدت خواهند بود. تجربه هرکسی از اسکیزوفرنی متفاوت است. ممکن است بهتر شود و بعد بدتر شود یا ممکن است ثابت بماند.

شما احتمالا نیازمند یافتن درمان مخصوص برای خودتان هستید. تحقیقات نشان می‌دهد برای درمان قطعی اسکیزوفرنی بیمار باید ترکیبی از داروها و درمان‌ها را برای خودش پیدا نماید.

داروها

پزشک شما احتمالا داروی ضد روان‌پریشی را برایتان تجویز خواهد کرد. این دارو می‌تواند علائم اسکیزوفرنی را کاهش دهد و البته باز هم درمان قطعی اسکیزوفرنی به شمار نمی‌آید. متخصص باید با کمک خودتان داروهای صحیحی را برایتان انتخاب کند. پزشکان در این حالت باید مزایا و عوارض جانبی هر دارو را برایتان مشخص کنند.

در گذشته داروهای ضد روانپریشی عوارض جانبی زیادی داشت. برخی از بیماران بر این باورند که داروهای ضد روانپریشی جدید را راحت‌تر می‌توان مدیریت کرد. در صورتی که پس از چندهفته استفاده از داروی ضد روان‌پریشی متوجه شدید که عوارض جانبی آن بسیار زیاد است و نمی‌توانید آن را تحمل کنید، باید با پزشکتان درباره این موضوع صحبت نمایید. ذکر این نکته لازم است که افرادی که تأثیری از داروی ضد روانپریشی نگیرند، به آنها داروی کلوزاپین داده خواهد شد.

درمانی که برای شما در نظرگرفته شده حداقل باید یک بار در سال بازبینی شود.

درمان روانشناختی

پزشک شما برایتان درمان روانشناختی نیز ارائه خواهد داد. این درمان به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که افکار و رفتار شما چقدر متأثر از مردم و جامعه‌ایست که در آن زندگی می‌کنید. این درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• گفتاردرمانی

این نوع درمان که به رفتار درمانی شناختی شهرت دارد برای همه افرادی که دچار روانپریشی و یا اسکیزوفرنی هستند ارائه می‌شود. رفتار درمانی شناختی به شما کمک می‌کند تا احساسات خود را بتوانید کنترل کنید و علائم بیماریتان کاهش یابد. البته رفتاردرمانی شناختی درمان قطعی اسکیزوفرنی نبوده و علائم بیماری شما را از بین نمی‌برد.

• درمان روانی - آموزشی

این درمان شامل آموزش راجع به بیماری، درمان و چگونگی شناسایی علائم اولیه است. این نوع درمان از وخیم شدن اوضاع بیماریتان جلوگیری می‌کند. این نوع درمان برای کسانی که حامی شما هستند مانند خانواده، شریک زندگی و یا حتی یک همکار قابل اعتماد نیز مفید است.

• هنر درمانی

این نوع درمان علائم منفی بیماری شما را کاهش می‌دهد. این به شما کمک می‌کند تا خودتان را خلاقانه‌تر ارائه کنید.

• خانواده درمانی

محققین به اعضای خانواده کسانی که روانپریشی و یا اسکیزوفرنی دارند خانواده درمانی را پیشنهاد می‌کنند. این درمان به شما کمک می‌کند تا احساس بهتری نسبت به روابط خانوادگی داشته باشید. خانواده‌ درمانی به شما کمک می‌کند تا هرگونه مشکلی را که به دلیل وجود بیماری با خانواده شما پیش آمده را کاهش دهید.

برگرفته از: mayoclinic و rethink