چرا در رابطه عاطفی احساس تنهایی می‌کنیم؟

• آیا تنها زندگی کردن سلامت روان افراد را تهدید می‌کند؟

نیلو دردشتی، کارشناس روابط و روانشناسی، درباره این موضوع می‌گوید:‌ «احساس تنهایی در روابط بلندمدت، بسیار شایع است. هر فردی که در یک رابطهٔ دوطرفه حضور دارد، می‌تواند به احساس تنهایی دچار شود. دو دلیل بسیار واضح برای بروز این احساس در طرفین یک رابطه عاطفی وجود دارد؛ دلیل اول آن است که یک چیز در رابطهٔ آن‌ها درست کار نمی‌کند و دلیل دوم آن است که افراد برای پر کردن خلأهای مختلف خود، شریک عاطفی خود را مسئول می‌دانند و به سراغ او می روند.» در این بین،‌ هر یک از طرفین رابطه ممکن است مقصر باشند.

• چرا برخی افراد در رابطه خود احساس تنهایی می‌کنند؟

یکی از مهم‌ترین دلایل برای احساس تنهایی در رابطه عاطفی، این است که رابطه آن‌قدرها که باید صمیمانه نبوده و بر پایه اصول و احساسات مشترک بنا نشده است. براساس آمار دریافت‌شده توسط مرکز تحقیقات پیو (مرکز تحقیقاتی در واشنگتن دی.سی آمریکا که به ارائه اطلاعات دربارهٔ مسائل، نگرش‌ها و روندهای شکل‌دهنده در جهان می‌پردازد) در سال ۲۰۱۸، حدود ۲۸ درصد از افرادی که از زندگی خانوادگی خود راضی نیستند، همیشه یا اغلب اوقات در رابطه عاطفی‌شان احساس تنهایی می‌کنند. به این ترتیب، تعداد افرادی که در خانه و میان افراد خانواده خود احساس ناراحتی می‌کنند و خوشحال نیستند، افزایش می‌یابد.

مرکز تحقیقاتی NORC در دانشگاه شیکاگو (یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های تحقیقاتی مستقل در آمریکا) جدیدترین بررسی عمومی خود را درباره بیشترین تعداد از زوج‌های متاهل ناراضی و ناخوشایند از سال ۱۹۷۴، در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد. گری براون، درمانگر ازدواج و خانواده، درباره احساس تنهایی در روابط عاطفی می‌گوید: «احساس تنهایی اغلب زمانی بین زوجین اتفاق می‌افتد که ارتباطات عاطفی میان زن و شوهر کم‌رنگ می‌شود. حتی در بهترین روابط هم بروز چنین احساسی ممکن است. وقتی یک یا هر دوی افراد حاضر در رابطه عاطفی، تصور می‌کنند که از دیگری فاصله گرفته‌اند، احساس تنهایی به آن‌ها هجوم می‌آورد.»

جنی تایتز، روانشناس بالینی و نویسنده کتاب «چگونه مجرد و خوشحال باشیم»، در خصوص احساس تنهایی بین زوجین می‌گوید: «کم‌طاقتی افراد در برابر آسیب‌ها و انتقادات مختلف نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس تنهایی در روابط عاطفی شود. صحبت نکردن دربارهٔ احساسات یا به اشتراک نگذاشتن اختلاف نظرها و موارد پرمخاطره، یکی از عوامل نشان‌دهندهٔ احساس تنهایی در بین زوجین است. ممکن است، شما با افراد مختلفی نزدیک و صمیمی باشید، اما آن‌ها چیزهای زیادی درباره واقعیت‌های وجودی و شخصیتی‌تان ندانند.»

جالب است بدانید، که رسانه‌های اجتماعی نیز می‌توانند در پررنگ‌تر شدن احساس تنهایی افراد نقش داشته باشند. جنی تایتز در این مورد می‌گوید: «مقایسه کردن روابط خودمان با روابط افرادی که در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند، می‌تواند باعث احساس تنهایی ما شوند. تصور کنید که در روز عشق (ولنتاین)، شام خوبی را با شریک زندگی خود صرف کرده‌اید، اما پس از آن وارد شبکه‌های اجتماعی شوید و مشاهده کنید که دیگران جواهرات گران‌قیمت یا دسته‌گل‌های بزرگ و بسیار خاص هدیه گرفته‌اند. همین موضوع باعث می‌شود، احساس تنهایی در وجودتان شکل بگیرد.»

تایتز ادامه می‌دهد: «وقتی که شما رابطه خودتان را با رابطه کسانی که در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند، مقایسه می‌کنید، احساس ناخوشایندی درون شما شکل می‌گیرد. براساس چنین احساس ناخوشایندی، فکر می‌کنید که بین شما و شریک زندگی‌تان فاصله زیادی وجود دارد. بر همین اساس، کم‌کم احساس تنهایی می‌کنید. بنابراین برای جلوگیری از بروز احساس تنهایی بین خودتان و شریک زندگی‌تان، باید زمان خود برای برای گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی را مدیریت کنید و از میزان آن بکاهید. هر چه زمان بیشتری را صرف بالا و پایین کردن شبکه‌های اجتماعی کنید، احساس تنهایی در رابطه عاطفی شما بیشتر خواهد شد.»

براساس مطالعات مجله پزشکی Preventive Medicine در سال ۲۰۱۷، افرادی که روزانه بیش از دو ساعت در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخند، نسبت به افرادی که روزانه فقط نیم ساعت از زمان خود را در این شبکه‌ها سپری می‌کنند، دو برابر بیشتر احساس تنهایی دارند.

گاهی اوقات، تنهایی می‌تواند احساسی درونی باشد که پیش از برقراری ارتباط عاطفی در افراد وجود دارد. براساس مطالعاتی که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، تنهایی می‌تواند یک ویژگی و خصیصه درونی باشد که در برخی افراد خاص به‌صورت پیش‌فرض وجود دارد. بعضی افراد ممکن است به دلیل خصوصیت‌های ژنتیکی موروثی، احساس تنهایی بیشتری را در طول زندگی خود احساس کنند. نیلو دردشتی، کارشناس روابط و روانشناسی در این‌باره توضیح می‌دهد: «ورود به یک رابطه عاطفی و استفاده از آن به عنوان ابزاری برای درمان احساسات ناخوشایندی همچون تنهایی، به هیچ عنوان راهکار مناسبی نیست. مردم معمولا امیدوارند که با ورود به یک رابطه جدید، همه مشکلات‌شان برطرف شود و به راه‌حل مناسبی برای رفع احساسات ناخوشایند خود دست یابند، اما در واقعیت این راهکار جواب نمی‌دهد. شخص مقابل شما، فردی نیست که بتواند تنهایی‌تان را از بین ببرد.»

• از کجا بفهمیم که احساس تنهایی ما مربوط به خودمان است یا ریشه در رابطه عاطفی‌مان دارد؟

اگر واقعیت را بخواهید، تشخیص ریشه احساس تنهایی آسان نیست. جاشوآ رُزنثال، روانشناس بالینی و مدیر بخش رفتاردرمانی کودکان و نوجوانان در گروه روانشناسی منهتن، درباره این موضوع می‌گوید: «اولین گام برای تشخیص پایه و اساس احساس تنهایی درونی شما در یک رابطهٔ عاطفی، آن است که با شریک زندگی‌تان درباره احساسات واقعی خود صحبت کنید. اگر در طول مکالمه، شریک زندگی شما بتواند دربارهٔ شرایطی که برای خوب کردن احساسات‌تان ایجاد کرده است، مثال‌هایی بزند و باز هم احساس تنهایی در وجود شما ثابت بماند، پس ریشه احساس تنهایی در جایی غیر از رابطه عاطفی شما است. در چنین شرایطی، احساس تنهایی شما احتمالا موضوعی فراتر از آن است که ناشی از ارتباط با شخص دیگری باشد.»

رُزنثال ادامه می‌دهد: «اگر با چنین شرایطی مواجه شدید، بهتر است ریشه احساس تنهایی خود را در رابطه‌های گذشته و روحیات درونی‌تان جست‌وجو کنید.» دردشتی نیز دربارهٔ این موضوع توضیح می‌دهد: «به محض اینکه هیجانات ابتدایی در یک رابطه به اتمام می‌رسد، افراد احساس تنهایی شدیدی در وجود خود احساس می‌کنند و فکر می‌کنند که دیگر از سوی طرف مقابل درک نمی‌شوند. یکی از دلایل این احساس تنهایی آن است،‌ که افراد دوباره متوجه خود واقعی‌شان می‌شوند. بنابراین باید ریشه‌های بروز این احساس تنهایی را در وجود خودشان پیدا کنند.»

دردشتی و رُزنثال هر دو عقیده دارند، که در صورت احساس تنهایی دوباره پس از صحبت با شریک زندگی‌تان، احتمالا رابطه شما مشکل دارد و فرد مقابل‌تان نیز احساس تنهایی می‌کند. دردشتی در این‌باره می‌گوید: «براساس مطالعاتی که نتیجه آن‌ در سال ۲۰۰۹ در مجله روانشناسی اجتماع و شخصیت منتشر شد، تنهایی حتی می‌تواند مسری باشد.»

دردشتی ادامه می‌دهد: «اگر شما و همسرتان در یک رابطهٔ دوطرفه احساس تنهایی می‌کنید، باید احساسات خود را در همهٔ جنبه‌های مربوط به روابط‌تان در نظر بگیرید. این موضوع اهمیت بالایی دارد. آیا در مواقع با هم بودن احساس تنهایی بیشتری می‌کنید؟ آیا احساس آدمی را دارید که نسبت به زمان پیش از شروع رابطه تنهاتر شده است؟ آیا احساس می‌کنید که شریک زندگی شما در گذشته، بیش از زمان کنونی برایتان اهمیت قائل بود؟ اگر پاسخ تمام این سوالات مثبت است، یعنی چیزی در جایی از رابطهٔ شما می‌لنگد. این اتفاق معمولا زمانی رخ می‌دهد که دوطرف یک رابطه از یکدیگر دور شده‌اند. اگر در بیشتر زمان‌های رابطه‌تان با چنین احساساتی مواجه می‌شود، ممکن است بدان معنا باشد که هر یک از شما در جهت‌های مختلفی حرکت می‌کنید و با یکدیگر همسو نیستید.»

• چگونه در یک رابطه بر احساس تنهایی خود غلبه کنیم؟

اگر احساس تنهایی، در حال صدمه زدن به رابطه عاطفی شما است و شما انتظار دارید که این مشکل را برطرف کنید؛ وقت آن رسیده است که طور دیگری با شریک زندگی خود صحبت کنید. براون دربارهٔ این موضوع می‌گوید:‌ «اولین قدم برای رفع چنین مشکلی، آن است که با خودتان و احساسات‌تان روراست باشید. سپس از شریک زندگی‌تان درخواست کنید تا برای انجام یک سری گفت‌وگوهای مهم آماده شود. برای آنکه در گفت‌وگوهای دونفره، همسر شما دچار قضاوت‌های ناخودآگاه نشود،‌ باید به‌طور واضح و ساده احساسات خود را بیان کنید. به این ترتیب او هم به طور دقیق متوجه احساس و تجربه شما خواهد شد.»

براون ادامه می‌دهد: «در شرایطی با شریک زندگی‌تان گفت‌وگو کنید، که مطمئن هستید حالت دفاعی ندارد. اگر او نسبت به مسائلی آسیب‌پذیر است،‌ سعی کنید آن‌ها را بشناسید. خیلی صادقانه و با لحنی مهربان و خودمانی احساس خود را بیان کنید. مثلا می‌توانید احساس خود را این‌گونه بیان کنید: «می‌خواهم دربارهٔ اتفاقاتی که در دنیای درونی من رخ داده است، با تو صحبت کنم. و به تو اعتماد دارم. اخیرا احساس ناراحتی زیادی دارم، اما به این معنی نیست که تو را سرزنش می‌کنم، فقط تجربهٔ ناخوشایندی داشتم که می‌خواهم با تو هم درمیان بگذارم.»

براون اضافه می‌کند: «مطرح کردن هرگونه موضوع استرس‌زایی که ممکن است برای شریک‌تان وجود داشته باشد، می‌تواند تمرکز او را به هم بزند و حواسش را از توجه کاملی که به حرف‌هایتان دارد، پرت کند. باید به نقطه نظرات شریک خود گوش دهید و اگر متوجه شدید که او هم تمایل به رفع مشکل دارد، می‌توانید مکالمهٔ خود را در جهت دیگری ادامه دهید و دربارهٔ حل مشکلاتی که باعث آسیب دیدن رابطه‌تان شده است، حرف بزنید.»

در ادامه، تایتز توصیه می‌کند: «اگر احساس کردید که نیاز به کمک بیشتری دارید و به‌تنهایی نمی‌توانید مشکلات خود را حل کنید، بهتر است پیش از آنکه رابطهٔ شما با مشکلات بیشتری مواجه شود، به یک متخصص زوج‌درمانی مراجعه کنید. اگر احساس می‌کنید، در مسائلی گیر افتاده‌اید و در عین حال برای رابطه‌تان ارزش زیادی قائل هستید، از درمان‌های اصولی مخصوص زوجین استفاده کنید و در کلاس‌های مهارت‌آموزی مربوط به بهبود روابط زوجین شرکت کنید. آموختن مهارت‌های مربوط به بهبود روابط زوجین، می‌تواند روش‌هایی را به شما بیاموزد،‌ که احساسات خود را پیش از صحبت کردن با شریک زندگی‌تان مدیریت و از بروز چالش‌های جدید جلوگیری کنید.»

پس از همهٔ این مراحل، اگر شریک شما برای بهبود احساس تنهایی‌تان از هیچ کمکی دریغ نکرد، اما باز هم این احساس برای‌تان همچنان پابرجا بود، بهتر است به دنبال راه‌های درمانی برای بهبود شرایط درونی خودتان باشید. از یک درمانگر برای رفع مشکلات خود کمک بگیرید. دردشتی توصیه می‌کند: «در چنین شرایطی بهتر است از تراپیست‌ها کمک بگیرید. اگر تحت فشار قرار دارید، به خودتان نگاه کنید و برای حل مشکلاتی در وجودتان تمرکز کنید که بر روابط‌تان تاثیرگذار بوده است.»

تجربه نشان داده است، که برطرف کردن احساس تنهایی معمولا در تنهایی امکان‌پذیر نیست و باید با مردم در ارتباط باشیم. اما دردشتی برای رفع احساس تنهایی توصیه می‌کند، که برای رفع این مشکل در فعالیت‌هایی مانند مدیتیشن شرکت کنیم. این‌طور فعالیت‌ها انسان را وادار به خویشتن‌نگری می‌کنند. در واقع کلید حل مشکل این است: «اگر بخواهید با احساس تنهایی خود راحت باشید، نباید از تنها بودن خود فرار کنید.» با تنهایی خود روبه‌رو شوید و سعی کنید دربارهٔ اتفاقاتی که در تنها بودن برای شما و احساسات درونی‌تان رخ می دهد،‌ آگاهی کسب کنید. به این ترتیب مشکل اصلی را پیدا می‌کنید و می‌توانید برای رفع آن تلاش کنید.