بهداشت دهان و دندان دانش‌آموزان

داشتن دندان‌هاي سالم، نقش بسيار مهمي در سلامت جسم و روان دارد. يك لبخند جذاب با دندان‌هاي زيبا و دهاني خوش‌بو، بهترين عامل جذابيت‌هاي فردي است. ما در اين مقاله به بيان نکاتي درباره بهداشت دهان و دندان مي‌پردازيم و از آنجا که دانش‌آموزان گاهي دچار حوادث و جراحات دهان و دندان مي‌شوند، اقدامات لازم در اين مورد را هم بيان کرده‌ايم.
هر دندان از سه قسمت مينا، عاج و عصب تشكيل شده‌است. ميناي دندان بخش بيروني تاج دندان، سخت‌ترين ماده بدن است.
در دروني‌ترين قسمت عاج، حفره‌اي وجود دارد كه تا ريشه ادامه مي‌يابد. عصب دندان در اين حفره قرار گرفته و وظيفه آن خون‌رساني به دندان‌ها است.
مهم‌ترين عامل ايجاد پوسيدگي دندان و بيماري لثه، پلاك ميكروبي است كه در روي سطوح دنداني تجمع مي‌يابد. بهترين وسيله براي برداشتن آن، مسواك و نخ دندان بوده و خميردندان نقش كمكي ايفا مي‌كند. همين‌طور طريقه مسواك زدن و مدت زمان آن در پوسيدگي دندان‌ها نقش به سزايي دارد.
علايم پوسيدگي دندان
حساس‌شدن دندان نسبت به سرما، گرما، تماس با مواد شيرين، وجود نقاط قهوه‌اي يا سياه روي دندان و درد دندان از علايم پوسيدگي دندان است. همچنين با معاينه، مشاهده و راديوگرافي نيز مي‌توان پوسيدگي دندان را تشخيص داد.
عواملي كه در ايجاد پوسيدگي دندان نقش دارند
ميكروب‌ها، مواد قندي، كم‌شدن مقاومت شخص و دندان و زمان از عوامل ايجاد پوسيدگي دندان است.
مشكلات دنداني دانش‌آموزان
مشکلات بهداشت دهان و دندان در مدارس عبارتند از: پوسيدگي دندان، فقر تغذيه، شكستگي دندان. اغلب دانش‌آموزان علاقه زيادي به مصرف شيريني و شكلات دارند كه اين مواد موجب سيري كاذب مي‌شود و مواد قندي آن در پوسيدگي دندان نقش به سزايي دارد. آب‌نبات و شکلات‌هاي چسبنده مانند كاكائو به مدت طولاني به دندان‌ها مي‌چسبد و زيان‌هاي جبران‌ناپذيري به دندان‌ها وارد مي‌كنند.
مشخصات يك مسواك خوب
1) مسواك بايد رشته‌هاي نايلوني داشته باشد و رشته‌هاي آن نرم يا متوسط باشد. استفاده از مسواك سخت و خميردندان حاوي مواد ساينده سبب ايجاد ضايعه در دندان و سايش در طوق دندان مي‌شود. همچنين استفاده از مسواك سخت موجب تحليل لثه مي‌شود.
2) عمر مفيد مسواك 3 تا 4 ماه است.
چطور مسواک بزنيم؟
1) مسواك زدن بايد در هر فك به طور منظم از يك طرف قوس فكي شروع شود و ابتدا سطوح خارجي سپس سطوح داخلي و سطح جونده و سطح خلفي آخرين دندان و بالاخره روي زبان مسواك زده شود.
2) حداقل 10 بار حركت جلو و عقب در هر ناحيه تكرار شود.
3) مدت زمان مسواك زدن لثه به روش و سرعت مورد استفاده ميان 4 تا 10 دقيقه متغير است.
4) لازم است حداقل دو بار در شبانه‌روز دندان‌ها را به شکل صحيح مسواک زد.
وقتي دندان از دهان بيرون مي‌افتد...

دندان را پيدا كنيد. براي برداشتن دندان آن را از ناحيه تاج بگيريد و به ريشه دندان دست نزنيد. دندان را با فشار ملايم آب ولرم بشوييد. براي شستن دندان روي ريشه نبايد دست يا پارچه كشيده شود چون در اين صورت، الياف نگه‌دارنده دندان آسيب مي‌بيند. دندان بيرون افتاده را در يك ليوان شير يا آب جوشيده سرد قرار دهيد. درصورت دسترسي نداشتن، از آب معمولي استفاده كنيد. همچنين مي‌توانيد دندان را در دستمال تميز مرطوبي قرار دهيد.
مهم اين است كه دندان به‌هيچ‌وجه در محيط خشك نگهداري نشود. كودك را هرچه سريع‌تر (كمتر از نيم ساعت) به نزد دندانپزشك ببريد.
دانش‌آموزان و حوادث دنداني
دانش‌آموزان در جريان بازي و برخوردهاي ديگر ممكن است در معرض آسيب‌هاي متعددي مانند خون‌ريزي، لق شدن، كج شدن، شكستن و كنده شدن دندان قرار ‌گيرند كه در اين‌گونه موارد دندان‌هاي شيري نياز به كار ترميمي ندارد ولي نسبت به دندان‌هاي دايمي اگر دندان كج و يا لق شده را فوري و يا در کمتر از نيم ساعت در جاي خود قرار دهيم امكان ترميم آن بسيار زياد است، درحالي كه پس از يك ساعت احتمال باقي ماندن دندان شل شده يا افتاده بسيار كم مي‌شود.
آموزش و راهنمايي دانش‌آموزان نسبت به مسايل بهداشتي ازجمله حفظ سلامت و دندان لازم است چون مي‌تواند موجب پيشگيري از عوارض متعددي شود.
وقتي مسواک زدن ضروري است
در موقع خواب يا در حالات بيماري ترشح بزاق به علت وقفه يا ركود عمل غدد اصلي بزاقي كاهش مي‌يابد. بنابراين آثار ضدميكروبي آن كاهش يافته درنتيجه براي به جا ماندن ريزه‌هاي غذا و به خصوص مواد قندي در لاي دندان‌ها فراهم شدن محيط دندان به حالت PH اسيدي بوده و وضعيت براي رشد ميكروب‌ها مناسب‌تر مي‌گردد.
درنتيجه محيط مناسب‌تر براي پوسيدگي مي‌شود از اين رو توصيه‌هاي اكيدي كه براي مسواك‌زدن و شستشوي دهان و دندان‌ها پيش از خواب يا در جريان بيماري است، ضرورت دارد.
پيشگيري از پوسيدگي دندان
1جلوگيري از تشكيل پلاك
2مقاوم‌ كردن ميناي دندان
3مصرف فلورايد از طريق خميردندان، دهان‌شويه، قرص و قطره
4 تغذيه مناسب (استفاده از ميوه‌ها و سبزي‌هاي تاره مانند سيب، هويج و كاهو)
5 مصرف شير و لبنيات و موادغذايي حاوي فلورايد مانند چاي