اشتباهات رایج در بورس

شاید شما هم از جمله کسانی باشید که به تازگی وارد بازار سرمایه شده‌اند. شاید سال‌های سال است که در بازار فعالیت دارید. در هر حال، اشتباهات رایج در بورس می‌تواند گریبان‌گیر همه ما باشد.

این اشتباهات می‌توانند فراتر از خطای «انگشت چاق» باشند: زمانی که قیمت یا تعداد را اشتباه وارد می‌کنید یا بجای فشردن دکمه خرید، سهام مورد علاقه خود را به اشتباه می‌فروشید.

فهرست ما برای اشتباهات رایج در بورس، کمی از یک خطای کوچک در یک معامله فراتر می‌رود.

اشتباه رایج اول: ساده‌سازی بیش از حد

در گروه‌های تلگرامی و واتس‌اپی می‌بینیم که افراد دارند در مورد یک سهم حرف می‌زنند. دیالوگ‌ها عموما چیزهایی شبیه به این است:

• «شمثال» را بخر، قیمت هر سهمش از یک تی‌تاپ کم‌تر است.
• دیروز تلویزیون گفت قیمت ارز کاهش پیدا می‌کند، این یعنی قرار است ارز گران شود، «خفلان» را بخرید.
• مگر می‌شود وقرمز گران شود اما وآبی این قیمت بماند؟ وآبی الان زیرخاکی است!

این تحلیل‌ها همه اشتباه هستند. مثلا ممکن است به یکی از محصولات یک شرکت علاقه داشته باشید، به همین دلیل فکر کنید سهمش هم حتما خوب است.

اما همیشه این‌طور نیست. برای مثال، شرکت تویوتا محصولاتی خوب و باکیفیت می‌سازد و خدمات پس‌ازفروش خیلی خوبی دارد. اما سهام آن سود چندانی نصیب سرمایه‌گذاران نکرده است.

همین موضوع یکی از اشتباهات رایج در بورس است. لازم است بدانیم که محصول خوب به تنهایی، ضامن موفقیت سهام در بازار نیست.

اشتباه رایج دوم: نگرانی برای شاخص

این روزها مردم بیش از اندازه در مورد شاخص حرف می‌زنند. به شکلی که انگار روی شاخص سرمایه‌گذاری کرده باشند. مثلا یک صندوق شاخصی خریده‌اند و الان نگرانند که شاخص به کدام سو می‌رود.

دقت کنید که با یک شاخص مثبت، می‌شود ضرر کرد و هرقدر که شاخص منفی باشد، انتخاب‌های خوبی برای خرید وجود دارد.

اگر این قدر که مردم، نگران وضعیت شاخص هستند، به صورت مالی سهمی که خریده‌اند توجه می‌کردند، وضعیت بسیار بهتری برای پرتفویشان به‌وجود می‌آمد.

نکته دیگر این است که بیشتر دوستان، در تحلیل شاخص هم از اشتباه رایج اول پیروی می‌کنند. برای مثال موضوع تورم، نرخ ارز، تراز تجاری و موارد دیگر، از عبارت‌هایی بسیار ساده که هیچ پشتوانه عددی‌ای ندارد استفاده می‌کنند.

این حرف‌ها بیشتر برای گرم‌کردن مهمانی خوب هستند، نه برای سرمایه‌گذاری در بورس. و یکی از اشتباهات رایج در بورس دل‌بستن به همین تحلیل‌های سطحی است.

اشتباه رایج سوم: داشتن مطالعات فقط بورسی!

دوستان بورسی من به دو دسته تقسیم می‌شوند. آن‌هایی که مطالعه دارند و آن‌هایی که در ماه یک صفحه کتاب هم نمی‌خوانند.

اما آن‌هایی که مطالعه دارند هم دو دسته هستند. دسته اول کسانی هستند که فقط و فقط کتابی را می‌خوانند که در مورد بورس باشد.

این دسته از افراد، دچار جهل مرکب می‌شوند. چرا که خیال می‌کنند که می‌دانند، در حالی که عمق دانایی آن‌ها به زحمت به یک بند انگشت می‌رسد. (من، دست‌کم می‌دانم که نادان هستم، آن‌ها خیال دانایی دارند.)

برای مثال، شاید هیچ کدام از آن‌ها تفاوت پول، سرمایه و نقدینگی را ندانند.

کسی که می‌خواهد در بورس موفق باشد، باید در این زمینه‌ها مطالعه کند:

• اقتصاد خرد و کلان
• روانشناسی و اقتصاد رفتاری
• مدیریت استراتژیک
• و حتی ادبیات و رمان

مطالعه بیشتر: معرفی کتاب بورسی / ۱۰ کتابی که باید بخوانید!

اگر فقط تحلیل تکنیکال بخوانید، بعید است که بتوانید به سرمایه‌گذاری بزرگ و موفق تبدیل شوید.

این که فقط و فقط کتاب بورسی بخوانید یکی اشتباهات رایج در بورس است. تکلیف آن‌هایی که «هیچ» مطالعه‌ای ندارند دیگر روشن است.

اشتباه رایج چهارم: نداشتن صبر

یک سهم را با گروهی از دوستان تحلیل کردیم. هر کس از روش خودش استفاده کرد و در پایان نتیجه را با هم به اشتراک گذاشتیم. نتیجه نهایی این بود که سهم را بخریم. سهم چندروزی منفی بود و بعد از آن حرکت خود را شروع کرد. چند وقتی گذشت که این نماد به یکی از مشهورترین نمادهای بازار تبدیل شد.

متوجه شدیم که یکی از دوستانمان در همان منفی‌های آغازین سهم را فروخته است. او پشیمان بود که همراه ما پای انتخابش ننشسته بود. در همان تاریخ دوباره سهم را خرید. فردای آن، برای سهم صف فروش تشکیل شد. دوست ما دوباره سهم را فروخت. از روز بعد، سهم صف خرید بود تا همین الان.

آدم‌های زیادی را می‌شناسم که تحلیل می‌کنند، خوب هم تحلیل می‌کنند، اما نه به تحلیل خود اعتماد بالایی دارند، نه برای تحقق پیش‌بینی خود، حاضرند چندروزی صبر کنند.

به قول وارن بافت، موفقیت در بازار هوش زیادی نمی‌خواهد، اما صبر زیادی طلب می‌کند. و نداشتن صبر و عدم پایبندی به تحلیل یکی از مهم‌ترین اشتباهات رایج در بورس است.

اشتباه رایج پنجم: شیرجه در بورس

شما باید پولی را در بورس بگذارید، که در همین روزهای آتی به آن نیازی جدی ندارید. برای مثال این که پول پیش خانه را در بورس بگذاریم که با سود آن اجاره پرداخت کنیم، تصمیم اصلا خوبی نیست. یا که بخواهیم ماشین و خانه خود را بفروشیم، پول قرض کنیم یا با وام سهام بخریم.

مهم است که بتوانید با خیال راحت منفی‌ها را به امید روزهای مثبت تحمل کنید، در صورت نیاز پرتفوی را تغییر بدهید و اگر با صف فروش مواجه شدید، زندگیتان مختل نشود.

برای مثال، یک مغازه‌دار نمی‌آید خانه و زندگی‌اش را بفروشد، از دیگران قرض کند و خود را در سختی بیندازد که اجناس مغازه را تامین کند. در این صورت او با اندکی رکود در بازار، حالش بد می‌شود و به تکاپو می‌افتد. در نزدیکی سررسید پرداخت بدهی، چوب حراج به دارایی‌اش می‌زند و با ضرری بزرگ مجبور به بستن مغازه خواهد شد.

اگر تازه‌کار هستید، با پولی اندک وارد شوید و رفته‌رفته تجربه کسب کنید. اما اگر حرفه‌ای هستید، بدانید که نباید تمام زندگی خود را در بورس خلاصه کنید. برای من، ۲۰ درصد تمام دارایی‌ام در بورس است.

آدم‌هایی می‌شناسم که هیچ‌چیز نمی‌خرند، نمی‌خورند، نمی‌پوشند و هر هزارتومان خود را به بورس می‌آورند. این یکی از دردناک‌ترین اشتباهات رایج در بورس است.

اشتباه رایج ششم: انتظار برای ریزش

عده‌ای هستند که به‌تازگی به بورس وارد شده‌اند، مقداری سهم خریده‌اند و حالا منتظرند که با اولین نشانه ریزش پولشان را از بازار بیرون بکشند.

توجه کنید که این حجم از نگرانی و اضطراب باعث می‌شود رفتارهای غلطی داشته باشید. همین امروز برای یک نماد، بیش از یک میلیارد سهم در صف فروش نشسته‌ است. در جلسه قبلی معاملاتی، همین نماد بیش از یک میلیارد تقاضا برای خرید داشت!

تردید ندارم در صف فروش امروز، افرادی هستند که در جلسه معاملاتی قبلی سهم را خریده‌اند و حالا دارند ۱۰ درصد پایین‌تر برای فروش آن التماس می‌کنند. این افراد به این نکته توجه ندارند که وقتی نوبت این همه دور باشد، هیچ تاثیری بر فروش سهم نخواهد گذاشت و قطعا در صف گیر خواهی کرد.

چند روز دیگر، همین نماد مثبت می‌شود و همین آدم‌ها در صف میلیاردی آن به انتظار خواهند نشست.

باید به بورس به چشم یک حرفه نگاه کنیم، و مثل هر صنف دیگری، حامی حرفه خود باشیم، نه این که این طرف و آن طرف بنشینیم و علیه کاری که داریم انجام می‌دهیم، سم‌پاشی کنیم.

اشتباه رایج هفتم: رفتن سراغ منابع دست دهم

این که گاهی در شبکه‌های مجازی، از احوالات هم‌صنفی‌های هم باخبر بشویم خوب است. اما توجه کنید که با اینستا و تلگرام نمی‌توانید تحلیلگر شوید.

این کار که به تحلیلگران دیگر پیام بدهید و از آن‌ها کمک بخواهید هم فکر چندان خوبی نیست. شاید آن‌ها با شما مهربان باشند و جواب سوال شما را بدهند، اما اگر نظرشان تغییر کند، وضعیت صنعت عوض شود، یا اتفاقی بیفتد که رفتار دیگری کنند، یادشان نمی‌آید که به تمام کسانی که به آن‌ها پیام زده‌اند، یادآوری کنند که شرایط تغییر کرده است.

سهم‌هایی وجود دارد که شاید به کسانی گفته باشم، اما الان خودم آن سهم‌ها را فروخته باشم. اما یادم نمی‌آید چه کسانی مخاطب آن حرف‌ها بوده‌اند. نمی‌توانم لحظه به لحظه تصمیم‌هایی که می‌گیرم را با همه به اشتراک بگذارم. تکیه به حرف این‌وآن یکی از رایج‌ترین اشتباهات بورسی است.